Dziś, 1 lutego, wchodzi w życie tarcza antyinflacyjna 2.0. Zgodnie z ustawą uchwaloną przez Sejm 13 stycznia artykuły żywnościowe oraz napoje będące opodatkowane stawką 5% zostaną objęte 0% stawką VAT. Są to: warzywa i owoce oraz przetwory z nich, produkty mleczarskie, mięso i ryby oraz przetwory z nich, produkty przemysłu młynarskiego, przetwory ze zbóż i wyroby piekarnicze, zboża, napoje zawierające co najmniej 20% soku owocowego lub warzywnego oraz napoje mleczne i mleka roślinne.

Stawka VAT na paliwa silnikowe - olej napędowy, gaz LPG, benzyna, biopaliwa - spadnie z 23% do 8%. Z kolei VAT na gaz spadnie z 8% do 0%, na energię cieplną z 8% do 5%, natomiast poziom podatku VAT na energię elektryczną zostanie na obniżonym już poziomie 5%. Objęte obniżką VAT w Polsce są także nawozy, środki ochrony roślin, ziemia ogrodnicza oraz inne komponenty wspierające produkcję rolniczą - w tym przypadku stawka VAT spadnie z 8% do 0%.

Takie stawki będą obowiązywać do 31 lipca. Szacuje się, że spadek dochodów budżetu państwa z tytułu obniżki VAT wyniesie ok. 11,6 mld zł.

Ekonomiści podkreślają, że dotychczas obniżki VAT wykorzystywane były głównie do pobudzenia popytu konsumpcyjnego - który w Polsce obecnie jest na wysokim poziomie - a nie do obniżenia inflacji. Jeżeli dany kraj zmaga się z niedostatecznym popytem, firmy są chętne obniżać ceny, a gdy stawki VAT wrócą do pierwotnego poziomu, aby podtrzymać popyt, firmy niechętnie stosują silną podwyżkę cen. Obecnie sytuacja rynkowa w Polsce jest zupełnie inna - firmy mają do czynienia z szybkim wzrostem popytu na swoje produkty, a jednocześnie ze wzrostem cen, a więc wzrostem kosztów. W tej sytuacji zdaniem specjalistów można oczekiwać odwrotnej reakcji - słabszego przeniesienia obniżki VAT na ceny, a później silniejszego podniesienia cen ze względu na jego podwyżkę do pierwotnego poziomu.

Ponadto podstawowe artykuły żywnościowe charakteryzują się relatywnie niskimi marżami. Takie firmy mają tendencję do słabszego przeniesienia obniżki VAT na ceny, a później silniejszego podniesienia cen ze względu na jego podwyżkę do pierwotnego poziomu. Znaczenie ma także konkurencja na danym rynku. Według danych GUS sklepy o powierzchni sprzedażowej powyżej 99 m² w 2020 r. miały 59,4% udział w całkowitej powierzchni sprzedażowej sklepów w Polsce. Przy takiej strukturze handlu detalicznego sieci handlowe są w stanie wykorzystywać swoją pozycję rynkową do zwiększania rentowności sprzedaży.

- Uwzględniając utrzymującą się obecnie silną presję kosztową w sektorze rolno-spożywczym i handlu detalicznym (rosnące ceny surowców rolnych, energii, transportu opakowań i pracy) oraz jego charakterystyki uważamy, że dystrybutorzy żywności będą częściowo starali się wykorzystać obniżkę VAT do podniesienia swojej rentowności. Stąd na podstawie przeglądu literatury założyliśmy, że na ceny zostanie przeniesione tylko 50 proc. planowanej obniżki VAT i efekt ten rozłoży się na dwa miesiące, ponieważ uczestnicy rynku będą dostosowywać swoją strategię cenową do działań konkurencji - uważają ekonomiści Credit Agricole.

fot. freepik.com
oprac. /kp/