Tylko w styczniu tego roku Straż Miejska w Rybniku przeprowadziła 1053 kontrole kotłowni. Przez cały miniony rok było ich 979. W Raciborzu strażnicy miejscy od początku roku do połowy lutego przeprowadzili 38 kontroli, w całym 2021 r. - 113. - Raciborska Straż Miejska w przeciwieństwie do rybnickiej Straży Miejskiej nie ma ani wilgotnościomierza do drewna opałowego do kontroli (koszt ok. 1 tys. zł), ani kamery termowizyjnej. I jak ma być dobrze w Raciborzu przy takiej małej liczbie kontroli w Raciborzu, bez podstawowego sprzętu do kontroli i gdy dyżurny raciborskiej Straży Miejskiej robi problemy z przyjmowaniem interwencji zgłoszeń i twierdzi np. że "my świata nie zbawimy"? - pyta Bogusław Siwak, raciborski działacz ekologiczny.

Społecznik zapytał rzecznika Straży Miejskiej w Rybniku Dawida Błatonia o pracę strażników w kontekście walki z niską emisją.

Bogusław Siwak: Rybnik jest znanym w Polsce miastem ze ścisłej czołówki z najgorszym powietrzem pod względem jego zanieczyszczenia smogiem. Dużo się słyszy w ostatnich latach o bardzo energicznych działaniach prezydenta Piotra Kuczery oraz władz Rybnika w zakresie poprawy jakości powietrza i walki ze smogiem czyli niską emisją. Jaki udział i rola przypada w tym Rybnickiej Straży Miejskiej. Jakie są Państwa działania pod względem zwalczania smogu i na co ukierunkowane. Czy macie Państwo jakiś specjalny sprzęt do kontroli czy tylko polegacie na tym co widzicie czy czujecie?

Dawid Błatoń: Strażnicy z Rybnika już od wielu lat przeprowadzają kontrole posesji. Poza sprawdzaniem numeru porządkowego, właściwej gospodarki odpadami stałymi oraz ciekłymi, tym, czy właściciel należycie wywiązuje się z obowiązku opieki nad zwierzętami, wiele uwagi poświęcamy sferze tzw. niskiej emisji. Sprawdzamy, czym tak naprawdę nasi mieszkańcy palą w piecach, a także od początku tego roku, czy zastosowali się do przepisów traktujących o wymianie starego źródła ogrzewania. Jako oręż do walki o czyste powietrze używamy wilgotnościomierza – do sprawdzania wilgotności drewna, kamery termowizyjnej – dzięki temu możemy pokazać mieszkańcom, jak ważna jest termomodernizacja, narzędzia do pobierania próbek popiołu – by sprawdzić, czy w piecu były spalane odpady.

B.S.: Ilu funkcjonariuszy Straży Miejskiej w Rybniku przeprowadzają kontroli pod względem spalania niedozwolonych paliw odpadów i śmieci oraz ile kontroli państwo przeprowadziliście na przykład w 2021 i 2020 roku? Czy tylko w zimie przeprowadzacie kontrole, czy także w innych miesiącach? Ile nieprawidłowości państwo w tym czasie wychwycili?

D.B.: Kontrole prowadzone są nieprzerwanie zarówno w miesiącach zimowych, jak i letnich. Praktyka naszego działania dowodzi, że odpady są spalane również w sierpniu, gdy temperatura na zewnątrz niejednokrotnie przekracza 30 stopni Celsjusza.
2020: liczba kontroli - 708, ujawnione wykroczenia dot. spalania odpadów - 44
2021: liczba kontroli - 979, ujawnione wykroczenia dot. spalania odpadów - 31

B.S.: Czy jest taka możliwość, że odmawiacie interwencji, gdy mieszkaniec dzwoni i mówi, że gdzieś z komina leci dym bardzo mocny klub można wyczuć spalanie odpadów lub gdy mieszkaniec prosi o sprawdzenie wieku kotła C.O.?

D.B.: Dyżurny Straży Miejskiej w Rybniku przyjmuje każde zgłoszenie mieszkańca, a nasi funkcjonariusze reagują w miarę posiadanych sił i środków.

B.S.: Od 1 stycznia 2022 roku weszły w życie nowe wytyczne Śląskiej Uchwały Antysmogowej odnośnie wieku kotłów do ogrzewania. Czy państwo przeprowadzacie jakieś kontrolę pod tym względem, a jeżeli tak, to ile Rybnicka Straż Miejska przeprowadziła tych kontroli w styczniu 2022 roku w pierwszym miesiącu jej obowiązywania i jakie są efekty tych kontroli?

D.B.: Oczywiście kontynuacją wieloletniej tradycji w przeprowadzaniu kontroli nieruchomości w naszym mieście jest ich poszerzenie o kolejny aspekt, a mianowicie o kontrole źródeł ogrzewania. Nasi strażnicy sprawdzają wiek pieca oraz to, czy został zaopatrzony w tabliczkę znamionową. W styczniu bieżącego roku przeprowadziliśmy 1053 kontrole nieruchomości, za niezastosowanie się do obowiązku wymiany starego pieca centralnego ogrzewania wystawiliśmy 22 mandaty karne, 72 osoby pouczyliśmy (tylko te osoby, które udokumentowały chęć wymiany starego pieca, lecz z przyczyn niezależnych od siebie nie były w stanie tego dotychczas dokonać) oraz skierowaliśmy 6 wniosków o ukaranie do sądu.

B.S.: Jak postępuje Rybnicka Straż Miejska, gdy dopatrzy się spalania niedozwolonych paliw lub śmieci czy gdy stwierdzi, że kocioł powinien być wymieniony, a nie został wymieniony. Czy dajecie wówczas upomnienia czy nakładają funkcjonariusze mandaty, a jeśli tak, to w jakiej wysokości. Czy stosujecie metodę karania łagodną i pobłażliwą edukacyjną czy surową z wysokimi mandatami? Ile wynosi minimalny mandat oraz jakie są mandaty za poszczególne wykroczenia?

D.B.: Jeśli strażnicy ujawnią spalanie odpadów, to jedyną drogą jest nałożenie na sprawcę wykroczenia mandatu karnego lub skierowanie wniosku o ukaranie do sądu. Już kilka lat temu przyjęliśmy w naszym mieście zasadę zero tolerancji, karząc bezwzględnie wszystkie osoby, które trują mieszkańców Rybnika. Z obowiązkiem wymiany starego kotła centralnego ogrzewania sprawa wygląda nieco inaczej. Osoby, które nic nie zrobiły od 2017 r. w kierunku wymiany pieca na nowszy, bądź inne źródło ogrzewania, są karane maksymalnymi mandatami w wysokości 500 zł lub kierowane są przeciwko nim wnioski o ukaranie do sądu. Natomiast osoby, które nie zdążyły tego zrobić i są w stanie udowodnić, że wymiana starego pieca nie nastąpiła z przyczyn od nich niezależnych, są pouczane i w takim przypadku zapowiadana jest rekontrola.

B.S.: Co by Pan mógł doradzić mieszkańcom Raciborza, aby polepszyć wykrywalność nielegalnego spalania odpadów i niedozwolonych paliw lub gdy ktoś ma podejrzenie palenia w niedozwolonym wiekowo kotle? Dzwonić wówczas na Staż Miejską czy nie? Czy mieszkaniec wówczas musi podać swoje imię i nazwisko oraz adres czy też może zgłosić anonimowo telefonicznie interwencje?

D.B.: Jesteśmy dalecy od dawania dobrych rad innym strażnikom, mogę jedynie przedstawić jak to wygląda u nas. W Rybniku osoba zgłaszająca daną nieruchomość do kontroli ze względu na dym wydobywający się z komina znajdującego się na niej budynku nie musi się przedstawiać. Zgłoszenia przyjmowane są w przeważającej większości od anonimowych osób.

B.S.: Czy Rybnicka Straż Miejska pobiera próbki z pieca do kontroli, a jeśli tak to ile takich interwencji mieliście państwo w ubiegłych latach i jak to wygląda w praktyce?

D.B.: Próbki popiołu pobierane są jedynie w uzasadnionych przypadkach, kiedy zaistnieje podejrzenie spalania odpadów. Wówczas strażnicy przeprowadzający kontrole wyjmują z pieca popiół, wrzucają go do blaszanej puszki i plombują. Taki materiał zawożony jest do specjalizującego się w badaniu tego typu próbek laboratorium. My otrzymujemy raport i na tej podstawie przeprowadzamy dalsze czynności. Nakładamy mandat bądź kierujemy wniosek o ukaranie, jeśli spalanie zostanie potwierdzone. W 2021 r. pobraliśmy 10 próbek popiołu do analizy, gdzie w 4 przypadkach potwierdzono spalanie odpadów.

B.S.: Czy funkcjonariusze Rybnickiej Straży Miejskiej przeprowadzali kontrole, podczas gdy była nasilona pandemia i lockdown?

D.B.: Wtedy kontrole zostały na wniosek Wojewody Śląskiego ograniczone do niezbędnego minimum – jednak wciąż je wykonywaliśmy.

B.S.: Czy według Pana te kontrole mają sens czy wpływają one na polepszenie jakości powietrza? Kto przeprowadza kontrolę w RSM czy tylko funkcjonariusze którzy pracują w terenie? Czy Pan też przeprowadza kontrole czy jest Pan tylko pracownikiem biurowym i rzecznikiem?

D.B.: Moim zdaniem te kontrole mają sens. Przekładają się bezpośrednio na poprawę powietrza w naszym mieście. W tym roku dzięki wejściu w życie przepisów o ograniczeniu używania starych kotłów centralnego ogrzewania dostrzegamy znaczącą poprawę jakości powietrza. Tylko ciągłe, nieustanne kontrole są w stanie doprowadzić do wyeliminowania tego typu pieców z użytku w naszym mieście. W naszej straży kontrole przeprowadzają wszyscy niezależnie od zajmowanego stanowiska i pełnionej funkcji. Ja również je przeprowadzałem.

B.S.: Od 1 stycznia 2023 roku nie będzie można palić w piecach kaflowych w budynkach wielorodzinnych i jednorodzinnych, piecykach typu koza oraz kominkami starego typu. Czy Rybnik zdąży z wymianą tych pieców to samo dotyczy kominków starego typu. Jak będziecie państwo traktować tych którzy mieszkają w miejskich budynkach i dalej będą palić w piecach kaflowych lub starym kominku od 1 stycznia 2023?

D.B.: Prawo obowiązuje wszystkich i wszyscy są równi wobec prawa. Nie możemy wprowadzać w tej materii żadnej taryfy ulgowej. Z tego, co mi wiadomo, Rybnik jako miasto bardzo się zaangażowało w likwidację starych źródeł ciepła i wszyscy dążymy do sprostania nowym wyzwaniom.

B.S.: Jakie działania Rybnicka Straż Miejska podejmuje, gdy w Rybniku jest bardzo duży lub ekstremalny smog, o czym niekiedy się czyta i słyszy? Co wtedy robicie, jak wtedy wygląda wasza praca czy różni się od tej na co dzień?

D.B.: Gdy w mieście są przekraczane normy czystego powietrza i zaczynają obowiązywać alerty smogowe (np. brązowy ), wówczas jesteśmy zobligowani do przeprowadzenia w ciągu doby min.15 kontroli i bez względu, czy jest to niedziela, czy dzień świąteczny, te kontrole trzeba przeprowadzić.

B.S.: Bardzo dziękuję za rozmowę i cenne informacje o pracy Rybnickiej Straży Miejskiej.

fot. UM Rybnik
oprac. /kp/