Muzeum Śląskie w Katowicach było gospodarzem konferencji „Śląskie samorządy dla błękitnego nieba” w ramach projektu zintegrowanego LIFE „Śląskie. Przywracamy błękit”. Podpisy pod programem, którego celem jest poprawa jakości powietrza, złożyło 80 samorządowców reprezentujących miasta, gminy i powiaty woj. śląskiego. W konferencji obok marszałka woj. śląskiego Jakuba Chełstowskiego uczestniczyli także: członek zarządu województwa Krzysztof Klimosz, wiceprzewodnicząca Sejmiku Urszula Koszutska oraz radna Sejmiku Katarzyna Stachowicz.

– Walka o czyste powietrze i błękitne niebo jest wspólnym mianownikiem działań dla wszystkich samorządów. To nie jednorazowa akcja lecz cały proces, którego celem jest poprawa jakości życia mieszkańców oraz ich zdrowie. Pył zawieszony w powietrzu, którym oddychamy to największy zabójca. Sprawca dziesiątek tysięcy zgonów z powodów chorób układu krążenia i nowotworów – podkreślił Jakub Chełstowski. – Stając we wspólnej samorządowej walce o lepszą jakość powietrza, jesteśmy w stanie to zatrzymać. Progres jest widoczny, bo to woj. śląskie znajduje się na czele rankingów w wymianie źródeł ciepła na ekologiczne, najchętniej i najlepiej na tle pozostałych regionów wdrażamy programy proekologiczne, co zresztą zostało docenione przez opiniotwórcze pismo samorządu terytorialnego „Wspólnota”. Zaczynamy rozumieć, że węgiel nie jest już naszą przyszłością, choć tak wiele względem gospodarki mu zawdzięczamy. Ale w przyszłości, w której stawką jest nasze życie i zdrowie, musimy szukać dla niego alternatyw. Do tego wojna w Ukrainie uświadomiła nam, jak zgubne może być uzależnienie od paliw kopalnych, bo z tego powodu znaleźliśmy się jako kraj o krok od gospodarczego kryzysu. Samorządy chcą myśleć ekologicznie. Dla przykładu – liczby obrazują, jak wielkie jest zainteresowanie OZE, gdzie do rozdysponowania była pula 169 mln zł, tymczasem wnioski złożono na kwotę o wiele wyższą, bo przekraczającą 1,7 mld zł. Pod realizacją projektu zintegrowanego LIFE „Śląskie. Przywracamy błękit” swoje podpisy złożyło 80 samorządów. To pokazuje, że wszyscy gramy w jednej drużynie. Chcemy być liderem tych zmian i nigdy pozycji lidera nie oddać – wskazał marszałek woj. śląskiego.

Jak podaje Organizacja Narodów Zjednoczonych, 9 na 10 osób oddycha zanieczyszczonym powietrzem, co przyczynia się do 7 mln przedwczesnych zgonów każdego roku. Polacy spalają w domach ponad 80% węgla, który jest wykorzystywany we wszystkich gospodarstwach domowych w całej Unii Europejskiej. Mieszanka zanieczyszczeń wydostaje się z kominów bez filtrów, a sam węgiel często jest kiepskiej jakości i jest spalany w starych kotłach, w tzw. „kopciuchach”. W woj. śląskim za smog odpowiadają w 66% emisje z sektora komunalno-bytowego, a więc emisje z domów.

W przyjętym przez Komisję Europejską w maju 2021 r. planie działań UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby, który stanowi jeden z filarów Europejskiego Zielonego Ładu. Woj. śląskie jest w trakcie transformacji. W grudniu 2022 r. KE zatwierdziła program Fundusze Europejskie dla Śląskiego na lata 2021-2027, dzięki któremu ponad 5,1 mld euro funduszy europejskich trafi do regionu. Wysokość alokacji z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji to ponad 2,1 mld euro. – To rekordowe środki, które pomogą naszemu regionowi dokonać transformacji z regionu górniczego, wysoce emisyjnego, w kierunku regionu zielonego, neutralnego klimatycznie, o czystym powietrzu – podkreślają władze województwa.

Jednym celów strategicznych w Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego 2030 – Zielone Śląskie jest zapewnienie wysokiej jakości środowiska i przestrzeni w regionie, między innymi poprzez wspieranie wdrożenia i egzekwowania rozwiązań poprawiających jakość powietrza. Od 1 września 2017 r. obowiązuje uchwała antysmogowa przyjęta przez Sejmik Województwa Śląskiego, a mieszkańcy są po pierwszych terminach obowiązku wymiany urządzeń: starych, pozaklasowych kotłów, bez tabliczki znamionowej (2021) i miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń niespełniających wymagań uchwały antysmogowej (2022). Do końca 2023 r. istnieje obowiązek wymiany kotłów wyprodukowanych w latach 2007-2012. Od 2017 r. na terenie województwa zlikwidowano prawie 154 tys. starych, nieefektywnych instalacji grzewczych. Ponadto zarząd województwa w 2023 r. uruchomił pilotażową edycję Marszałkowskiego Programu Poprawy Jakości Powietrza, w ramach której udostępniono gminom pulę środków wysokości 5,700 mln zł na realizację dwóch konkursów: "Inicjatywa Antysmogowa" i "Gmina pełną piersią".

fot. Andrzej Grygiel/UMWS
oprac. /kp/

Galeria zdjęć