Od ponad sześciu lat w woj. śląskim obowiązuje uchwała antysmogowa. W wielu gminach jednak wciąż zbyt łatwo uniknąć odpowiedzialności za spalanie odpadów lub użytkowanie kotła kopciucha niezgodnego z przepisami – wynika z badania Polskiego Alarmu Smogowego, który zapytał wszystkie gminy w regionie, jak wygląda egzekwowanie antysmogowych przepisów, w tym kontrola palenisk.

Największy wpływ na liczbę kontroli, ich skuteczność i karanie sprawców wykroczeń ma obecność straży gminnej. W gminach ze strażą w 2022 r. przeprowadzono ponad sześciokrotnie więcej kontroli. Tam, gdzie nie ma strażników, mieszkańcy bardzo rzadko zgłaszają spalanie odpadów czy łamanie przepisów uchwały antysmogowej. Aż 95% takich zgłoszeń miało miejsce w gminach ze strażą. – Wydaje się, że wynika to z postrzegania straży jako instytucji, do której można zwracać się w takich sytuacjach. Brak straży to z kolei brak wiedzy o tym, komu zgłaszać naruszenia. Warto zauważyć, że zawiadomienia takie dominują w godzinach wieczornych, tymczasem w większości gmin bez straży nie prowadzi się kontroli poza godzinami pracy urzędów – zwraca uwagę Janusz Piechoczek z Polskiego Alarmu Smogowego.

W gminach bez straży, które zbadano w 2021 r. i 2022 r., liczba kontroli spadła rok do roku o 45%. Postępująca dzięki uchwale antysmogowej eliminacja kopciuchów nie wyjaśnia zdaniem PAS aż tak dużego spadku – być może uwidocznił się w ten sposób wpływ polityków usprawiedliwiających spalanie odpadów, co mogło wywołać obawy władz gminnych przed podejmowaniem kontroli.

Badanie pokazało też, że kontrolujący niechętnie stosują sankcje za łamanie zakazu spalania odpadów lub nieprzestrzeganie uchwały antysmogowej. W miastach na prawach powiatu ukaranie mandatem lub skierowanie sprawy do sądu spotyka sprawców tylko 53% wykroczeń, w powiatach ziemskich mandat jest nakładany jeszcze rzadziej – w 29% wykroczeń. Brak sankcji jest szczególnie wyraźny w gminach bez straży. O ile średnia ilość mandatów i spraw na gminę ze strażą wynosi 22, to dla gmin bez straży wskaźnik ten wynosi mniej niż jeden. Chociaż wysokość mandatu może wynosić nawet 500 zł, to rzadko zdarzają się takie kary. Średnia wysokość mandatu to 207 zł. Grzywny nakładane przez sądy są wyższe – na 72 takie przypadki średnio było to 480 zł, choć przykładowo średnia dla grzywien wymierzanych sprawcom wykroczeń w Gliwicach to 786 zł.

Najwięcej kontroli w 2022 r. przeprowadzono w Rybniku – 3905. Drugi pod tym względem jest powiat wodzisławski z wynikiem 1581 kontroli, nieznacznie wyprzedzający Gliwice. gdzie odnotowano 1479 kontroli. W Jastrzębiu-Zdroju kontroli było 957, w powiecie rybnickim 516, raciborskim 349, a w Żorach 92. Jeśli chodzi o liczbę kontroli w odniesieniu do ogólnej liczby budynków jednorodzinnych, to na pierwszym miejscu znalazł się Chorzów, gdzie co drugi budynek jednorodzinny został skontrolowany. Następny w kolejności jest Rybnik (co piąta nieruchomość), Gliwice (14/100), Jastrzębie-Zdrój (13) oraz Świętochłowice i powiat bieruńsko-lędziński (po 11). W powiecie wodzisławskim było to 5,3 domów na 100, rybnickim 3,2, raciborskim 2, a w Żorach – 1,3.

– Najbardziej skuteczna w wykrywaniu nieprawidłowości jest rybnicka Straż Miejska, która w trakcie swoich interwencji odnotowała 434 przypadki naruszenia uchwały antysmogowej. Oznacza to, że co piąte wykroczenie w województwie polegające na stosowaniu kotła lub paliwa niezgodnego z uchwałą zostało stwierdzone w Rybniku. Jest to kolejny dowód konsekwentnej antysmogowej polityki tego miasta. Dla porównania – w drugiej pod tym względem Częstochowie stwierdzono 155 przypadków łamania postanowień uchwały antysmogowej – podkreśla Janusz Piechoczek.

Zobacz raport: Jak działa kontrola palenisk w woj. śląskim

fot. freepik.com
oprac. /kp/