Według danych Ministerstwa Finansów w 2023 r. wszczęto 9051 kontroli celno-skarbowych – to o 117,4% więcej niż rok wcześniej. – Kryzys finansowy spowodowany pandemią, inwazją Rosji na Ukrainę oraz wysoką inflacją prawdopodobnie zwiększyły presję na uzyskanie dodatkowych środków finansowych dla Skarbu Państwa. Naturalną reakcją jest zwiększenie liczby kontroli celno-skarbowych w celu sprawdzenia prawidłowości rozliczeń podatkowych i ewentualnego dochodzenia należnych wpływów do budżetu – komentuje Bartosz Czerwiński, Partner w Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych w Dziale Doradztwa Podatkowego w EY Polska. Z kolei Marek Zieliński, prezes Krajowego Instytutu Kontroli Biznesowej i ekspert BCC, zwraca uwagę na sytuację z 2022 r. – wówczas rozpoczęła się konsolidacja struktury organizacyjnej urzędów celno-skarbowych. Efektem tego było powstanie w 2023 r. wyspecjalizowanego i w dużej mierze merytorycznie samodzielnego, zintegrowanego zespołu powołanego do walki z przestępczością podatkową. W szczególności zajmuje się on eliminacją wyłudzeń w podatku od towarów i usług, w tym o charakterze karuzelowym, a także w podatku akcyzowym.

W ubiegłym roku zakończono 7186 kontroli celno-skarbowych. To o 78,2% więcej niż rok wcześniej. 6660 było z ustaleniami. – Wysoki odsetek "trafionych" kontroli celno-skarbowych może sugerować, że organy podatkowe są coraz lepiej przygotowane do typowania odpowiednich podmiotów. Kiedy urzędnicy podatkowi przystępują do działania, często mają dokładny obraz tego, czego szukać. Nie mamy tu do czynienia z przypadkowym sprawdzaniem. Stąd skoro kontrola jest wszczęta, to z wysokim prawdopodobieństwem może zakończyć się znalezieniem pewnych nieprawidłowości, zwłaszcza gdy podatnik działa bez wsparcia fachowego pełnomocnika – tłumaczy Bartosz Czerwiński. Marek Zieliński na pierwszym miejscu wśród najczęstszych kontroli wskazałby zasadność zwrotów podatków, przede wszystkim VAT-u. – Następnym obszarem jest określanie rzeczywistych dochodów podatnika poprzez ustalenie poprawności zastosowania kosztów jego uzyskania. W ostatnim czasie ceny transferowe generują wiele uszczupleń podatkowych. Uważam, że nieprawidłowości wynikają ze zbyt skomplikowanych i niejasnych przepisów prawa podatkowego, ale również z celowych prób obejścia prawa i zmniejszenia obciążeń podatkowych poprzez zastosowanie agresywnej optymalizacji – wskazuje prezes Krajowego Instytutu Kontroli Biznesowej.

Ustalenia kontroli celno-skarbowych zakończonych w 2023 r. wyniosły 4,945 mld zł – to o 21,3% mniej niż w 2022 r. W przypadku ubiegłorocznych wpłat z kontroli widać kwotę 2,362 mld zł. To z kolei o 32,8% więcej niż rok wcześniej. Jak stwierdza Marek Zieliński, tendencja w 2023 r. nie odbiegała od tej z lat wcześniejszych. Kwoty ustalonych uszczupleń podatkowych nie przekładały się całkowicie na wpływy do budżetu. Ich realna ściągalność była znacznie niższa. – Wzrost kwot wpłat z kontroli o 32,8% rdr jest istotny i potwierdza skuteczność organów podatkowych w typowaniu podmiotów do kontroli. To również pokazuje, że działania te skupiają się na odnalezieniu znacznych kwot zaległych podatków. Podatnicy muszą zrozumieć, że w dzisiejszych czasach kontrola podatkowa nie jest jednorazowym zdarzeniem, ale stałym elementem prowadzenia działalności gospodarczej – zaznacza Bartosz Czerwiński.

Zdaniem Marka Zielińskiego, pomimo dobrych narzędzi kontrolnych, nie ma w Polsce właściwych analityków finansowo-podatkowych. W urzędach brakuje osób, które potrafią przełożyć wyniki analiz na język i normy prawa podatkowego, potrzebne do właściwego określenia zobowiązania podatkowego. Sama technologia to za mało. Prezes KIKB zaznacza również, że potrzebne są odpowiednie zasoby kadrowe w zakresie znajomości prawa.

fot. freepik.com
oprac. /kp/