Prognozy Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że w 2060 r. liczba ludności w Polsce wyniesie 30,9 mln. Populacja najbardziej zmniejszyć ma się w woj. śląskim. Zapaść demograficzna będzie miała duże znaczenie dla przyszłości rynku pracy. Polski Instytut Ekonomiczny przewiduje, że jeśli utrzymają się obecne trendy demograficzne, to do 2035 r. liczba pracowników zmniejszy się o 2,1 mln, co stanowi 12,6% obecnego stanu zatrudnienia. W porównaniu z obecnym stanem liczba pracowników np. w edukacji zmniejszy się o 29%, w ochronie zdrowia o 23%, a przemyśle o 11%. Konsekwencją będzie spadek PKB Polski o 6-8%.

Dramatyczna sytuacja demograficzna prowadzi do szybkiego starzenia się społeczeństwa. Według prognoz w 2050 r. 40% Polaków osiągnie wiek poprodukcyjny. Aktualnie na 100 osób aktywnych zawodowo przypada 35 emerytów, a w 2060 r. będzie to 64. Jednocześnie współczynnik dzietności w 2023 r. wynosił 1,16, co jest najniższym poziomem w historii i jednym z najgorszych wyników w Unii Europejskiej. Dla zapewnienia stabilnej populacji powinien on przekraczać 2,1.

Jak zwracają uwagę eksperci Personnel Service, dotychczasowe programy wsparcia rodzin, jak 500+, a obecnie 800+, miały na celu poprawę sytuacji demograficznej, ale ich skuteczność okazała się ograniczona. Zwiększyły one co prawda bezpieczeństwo finansowe rodzin, ale nie wpłynęły znacząco na wskaźniki dzietności. W obliczu wyzwań demograficznych Polska potrzebuje więc szeroko zakrojonych i długoterminowych strategii, które zapewnią stabilność ekonomiczną rodzinom i będą promować łączenie macierzyństwa z aktywnością zawodową. Jako jedno z potencjalnych rozwiązań eksperci wskazują zwolnienie z podatku dochodowego dla pracujących matek, które funkcjonuje na Węgrzech.

Od października 2024 r. matki z trójką lub większą liczbą dzieci są całkowicie zwolnione z podatku dochodowego, i to na stałe. W 2026 r. ulga ta obejmie również matki dwójki dzieci, a z czasem będzie rozszerzana na kolejne grupy wiekowe. Dzięki temu dochody rodzin wielodzietnych mogą wzrosnąć nawet o 18,9% rocznie. W ramach polityki prorodzinnej wprowadzono także preferencyjne kredyty hipoteczne dla rodzin wielodzietnych, bezzwrotne wsparcie finansowe na zakup samochodu dla rodzin z minimum trójką dzieci, ulgi podatkowe dla młodych rodziców i programy wspierające kobiety wracające na rynek pracy. Dzietność na Węgrzech nadal nie osiągnęła poziomu zastępowalności pokoleń, jednak wzrosła z 1,23 w 2011 r. do 1,55 w 2023 r.

– Demografia to jedno z największych wyzwań Polski. Jeśli nie podejmiemy natychmiastowych działań, skutki będą nieodwracalne – zarówno dla rynku pracy, jak i systemu emerytalnego. Musimy myśleć długofalowo i stworzyć warunki, które nie tylko zachęcą do posiadania dzieci, ale także zapewnią stabilność finansową rodzinom, niezależnie od poziomu ich dochodów. Zwolnienie z podatku dochodowego dla pracujących matek, wzorem Węgier, mogłoby być realnym impulsem prorodzinnym – podsumowuje Krzysztof Inglot, ekspert rynku pracy i założyciel Personnel Service.

Czytaj także: Od edukacji po rynek pracy – jakie są przyczyny niżu demograficznego w Polsce?

fot. freepik.com
oprac. /kp/