Od stycznia tego roku zużyta odzież i tekstylia stanowią w Polsce osobną frakcję odpadów, co oznacza, że powinny trafiać do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. Jednak na razie brak jest danych o tym, jak Polacy radzą sobie z nowym obowiązkiem – pierwsze statystyki dotyczące zbiórki odpadów w PSZOK-ach za 2025 r. będą dostępne dopiero w 2026 r.

Co się jednak dzieje z tekstyliami, które trafiają do PSZOK-ów? Jak wyjaśnia Ministerstwo Klimatu i Środowiska, ich główną rolą jest przyjmowanie odpadów komunalnych od mieszkańców, a nie ich przetwarzanie. Ten proces odbywa się już w wyspecjalizowanych instalacjach. Resort podkreśla, że istnieją technologie umożliwiające recykling odpadów tekstylnych. – Jednym z przykładów jest recykling materiałów takich jak bawełna, wełna czy poliester w celu produkcji nowych tkanin oraz produktów. W Polsce są również firmy produkujące z odpadów tekstylnych czyściwo, wypełnienia do mebli zastępujące gąbki, kompozyt wykorzystywany do produkcji elementów ogrodowych i małej architektury. Na rynku krajowym funkcjonują także firmy, które oferują usługi przyjmowania zużytych ubrań od klientów i ich przetwarzania w nowe produkty lub odnawiania i sprzedawania w niższej cenie – tłumaczy MKiŚ.

PSZOK-i nie są jedynymi miejscami, gdzie można oddawać niepotrzebną odzież i obuwie. Już teraz wiele sklepów w centrach handlowych oferuje usługi zbiórki zużytej odzieży. Resort zachęca również gminy do aktywnego wspierania inicjatyw na rzecz ograniczenia powstawania odpadów, zwiększenia recyklingu i ponownego wykorzystania zasobów. Na świecie sprawdziły się takie rozwiązania jak zbiórka workowa „door-to-door” (wyznaczone dni, w których mieszkańcy mogą wystawiać worki z tekstyliami przed dom) czy udostępnianie kontenerów na tekstylia w miastach.

MKiŚ apeluje również, by rzeczy zdatne do użytku nie trafiały do odpadów, lecz znajdowały nowych właścicieli. Gminy mogą w tym pomóc, organizując punkty wymiany używanej odzieży lub giełdy rzeczy używanych. Zachęca też do współpracy z firmami i organizacjami, które przekazują używane przedmioty potrzebującym, a także z przedsiębiorstwami przetwarzającymi tekstylia na nowe produkty, np. materiały izolacyjne czy legowiska dla zwierząt. – Istotną rolę w przeciwdziałaniu powstawaniu odpadów tekstyliów ma odpowiedzialne podejście do konsumpcji. Należy zwracać uwagę na jakość i trwałość produktów, które kupujemy, oraz decydować się na ubrania wykonane z recyklingowanych materiałów. Warto promować minimalizm i świadomą konsumpcję, zachęcając do kupowania tylko tych rzeczy, które są nam naprawdę potrzebne – podkreśla resort.

Okazuje się również, że zanieczyszczone, zużyte materiały, które były wykorzystywane np. do sprzątania i nie nadają się do recyklingu, w incydentalnych przypadkach można wyrzucać do pojemnika na odpady zmieszane, gdyż mogą zostać wykorzystane na cele energetyczne. Nie dotyczy to jednak tekstyliów silnie zabrudzonych substancjami chemicznymi, olejami lub innymi niebezpiecznymi materiałami – te powinny trafić do specjalnych punktów zbierania, takich jak PSZOK.

Ministerstwo zaznacza ponadto, że odzieży nienadającej się do użytku nie należy przekazywać do pojemników typu PCK, ponieważ właściciele tych pojemników nie mają możliwości oddania takich odpadów do PSZOK-ów. Do tych pojemników powinny trafiać jedynie czyste, nadające się do ponownego użycia tekstylia. PSZOK jest natomiast zobowiązany do przyjmowania wszelkich tekstyliów – zarówno tych zdatnych, jak i niezdatnych do użytku, ponieważ ocena ich przydatności jest subiektywna.

Odpowiedzialność za zagospodarowanie odpadów powinna jednak spoczywać nie tylko na mieszkańcach i państwie, ale również na producentach. W związku z tym Polska planuje wdrożenie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta dla tekstyliów. Ma to zmotywować firmy odzieżowe i obuwnicze do zaangażowania się w zagospodarowanie odpadów. Zgodnie z nowelizacją dyrektywy ramowej w sprawie odpadów uzgodnioną na poziomie Unii Europejskiej każde państwo członkowskie będzie musiało ustanowić system ROP dla określonych wyrobów włókienniczych, wyrobów zawierających materiały włókiennicze i wyrobów obuwniczych. Obecnie trwa weryfikacja lingwistyczno-prawna uzgodnionego tekstu dyrektywy.

fot. freepik.com
oprac. /kp/