Międzynarodowy Fundusz Walutowy w swoim dorocznym przeglądzie gospodarczym Polski zwrócił uwagę na pilne kwestie dotyczące rynku pracy i demografii, które w połączeniu z rosnącym długiem publicznym stanowią kluczowe wyzwania dla polskiej gospodarki. MFW ocenia, że malejąca liczba osób w wieku produkcyjnym, starzenie się społeczeństwa i spadek liczby przepracowanych godzin już teraz przekładają się na ograniczenia w podaży pracy i na presję w firmach zmagających się z niedoborem pracowników.

Misja MFW zakończyła coroczną ocenę stanu polskiej gospodarki, analizując jej obecną kondycję oraz plany rządu w zakresie polityki gospodarczej, budżetowej i pieniężnej. Zgodnie z oświadczeniem końcowym opublikowanym przez Ministerstwo Finansów rynek pracy stoi dziś wobec coraz silniejszych wyzwań demograficznych i strukturalnych, co powinno znaleźć się w centrum uwagi decydentów. MFW wskazuje, że najefektywniejszymi narzędziami przeciwdziałania tym negatywnym trendom są stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego i dalsze wspieranie napływu dobrze integrujących się migrantów. – Jeśli te ścieżki nie są możliwe, kluczowe są ułatwianie pracy w niepełnym wymiarze czasu, szkolenia dla osób nieaktywnych zawodowo oraz usługi wspierające uczestnictwo w rynku pracy, takie jak opieka nad dziećmi i osobami starszymi – wskazują eksperci.

Jeśli chodzi o produktywność pracy, MFW sugeruje skoncentrowanie się na kwestiach umiejętności i mobilności. – Polska ma trzeci najniższy poziom umiejętności cyfrowych w UE, a udział w szkoleniach jest znacznie poniżej średniej UE (25% vs 34%), dlatego ważna jest współpraca z sektorem przedsiębiorstw w celu zwiększenia dostępu i adekwatności szkoleń. W zakresie mobilności, przy utrzymującym się niskim bezrobociu, urzędy pracy powinny mniej koncentrować się na bezrobociu, a bardziej na dopasowaniu kwalifikacji do potrzeb rynku. Zachęcamy także do ograniczenia liczby zawodów regulowanych (obecnie najwyższa w UE) oraz wsparcia propozycji unijnych dotyczących rozszerzenia systemu automatycznego uznawania kwalifikacji zagranicznych – napisano.

W kontekście gospodarczym MFW ocenia, że chociaż prognozy dla wzrostu polskiego PKB są pozytywne, napędzane wzrostem realnych płac i silną konsumpcją prywatną, to ożywienie następuje kosztem gwałtownego pogorszenia sytuacji fiskalnej. Fundusz ostrzega, że deficyt publiczny należy do najwyższych w Europie, a dług publiczny szybko rośnie.

Za priorytet uznano zatrzymanie szybkiego wzrostu długu publicznego. MFW zaleca łączną konsolidację fiskalną rzędu 4% PKB do 2030 r., co przewyższa scenariusz bazowy o 2% PKB. – Konsolidacja na poziomie 0,6% PKB przewidziana w budżecie na 2026 r. to dobry pierwszy krok, lecz przy silnym wzroście gospodarczym w przyszłym roku zalecamy poszukiwanie możliwości dodatkowego zmniejszenia deficytu. Taka ścieżka fiskalna sprowadzi średnioterminowy deficyt do 3% PKB i ustabilizuje dług na relatywnie wysokim poziomie 70% PKB. Dalsza konsolidacja o 1,5% PKB będzie potrzebna w kolejnych latach, by odbudować bufory fiskalne i w pełni dostosować się do unijnych ram fiskalnych – wskazują eksperci.

MFW zaznacza, że jeśli obecne poziomy wydatków na świadczenia społeczne, obronność i płace w sektorze publicznym mają zostać utrzymane z uwzględnieniem przyszłej presji związanej ze starzeniem się społeczeństwa i klimatem, konieczne będzie podniesienie dochodów. – W tym kontekście w polskim systemie podatkowym wyróżnia się podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), który generuje o 5 p.p. PKB mniej dochodów w porównaniu do średniej UE – zaznaczono. W ocenie MFW możliwe jest również zwiększenie dochodów z VAT poprzez ograniczenie zwolnień i preferencyjnych stawek, które w Polsce należą do najbardziej kosztownych w UE, a także ograniczenie preferencyjnego i regresywnego opodatkowania nieruchomości, szczególnie w przypadku drugich i trzecich posiadłości. – Jeśli podwyższenie podatków okaże się niemożliwe, Polska będzie musiała powrócić do mniejszego sektora publicznego np. poprzez lepsze ukierunkowanie świadczeń społecznych i ograniczenie funduszu płac w sektorze publicznym – dodano. Według Funduszu poprawa sytuacji finansowej jest kluczowa dla wiarygodności Polski, zwłaszcza w warunkach ostatniego wzrostu zadłużenia.

fot. freepik.com
oprac. /kp/