W minionym roku prawie 4,8 tys. Ukraińców pracowało w Polsce nielegalnie. Najwięcej takich przypadków dotyczyło budownictwa.

Obywatelom Ukrainy wydano w 2022 r. ponad 85 tys. zezwoleń na pracę, w 2023 r. było ich już tylko 7,3 tys. W 2022 r. drugim krajem pod względem liczby wydawanych zezwoleń były Indie (41,6 tys.), a na kolejnych miejscach były: Uzbekistan (33,4 tys.), Turcja (25 tys.), Filipiny (22,6 tys.) i Nepal (20 tys.). W zeszłym roku Indie były pierwsze z prawie 46 tys. zezwoleń, Nepal drugi (35,3 tys.), trzecie Filipiny (29,2 tys.), a na kolejnych miejscach były: Uzbekistan (28 tys.), Bangladesz (27,9 tys.) i Turcja (26 tys.).

Państwowa Inspekcja Pracy podała, że w 2022 r. otrzymała 3,6 tys. skarg od cudzoziemców, z czego 1181 od obywateli Ukrainy. W 2023 r. na 2,6 tys. skarg tysiąc wpłynął od Ukraińców. Najczęściej dotyczyły one niewypłacenia wynagrodzenia za pracę lub niewypłacenia minimalnej stawki godzinowej przy umowach cywilnoprawnych. Zgłaszali też brak wymaganej umowy o pracę.

Inspektorzy pracy przeprowadzili w 2022 r. 8,9 tys., a w 2023 r. 9,1 tys. kontroli legalności zatrudnienia i wykonywania pracy przez obcokrajowców. Sprawdzono legalność powierzenia pracy 40,7 tys. (2022 r.) i 39,4 tys. (2023 r.) cudzoziemców. Większość dotyczyło obywateli Ukrainy – odpowiednio 33 tys. i 29,6 tys. Powierzenie nielegalnej pracy wykazano w 2022 r. wobec 3948 obywateli Ukrainy, w ubiegłym roku liczba ta wzrosła do 4747.

W 2023 r. największą liczbę Ukraińców w takiej sytuacji wykazano w budownictwie (25%). Wysoki odsetek dotyczył też sekcji usługi administrowania i działalność wspierająca obejmującej również agencje pracy tymczasowej (17%), w przetwórstwie przemysłowym (13%) oraz w branży zakwaterowania i usług gastronomicznych (12%). Najczęściej stwierdzano brak wymaganego zezwolenia na pracę (2,3 tys. w 2022 r. i 3,3 tys. osób w 2023 r.), powierzenie pracy na innym stanowisku lub na innych warunkach niż określone w zezwoleniu na pracę (1,4 tys. i 804) oraz niezawarcie wymaganych umów o pracę lub umów cywilnoprawnych (569 i 581).

W 25 przypadkach w 2022 r. i 47 w 2023 r. inspektorzy ustalili, że podstawa pobytu w Polsce nie uprawniała skontrolowanych Ukraińców do wykonywania pracy. Trafili też na pojedyncze przypadki nielegalnego pobytu na terytorium Polski – po dziewięć osób w obu latach.

Po wprowadzeniu elektronicznych powiadomień i dwutygodniowego terminu na taką procedurę powiększyło się zjawisko pracy nierejestrowanej. Gdy inspektorzy ujawniali świadczących pracę cudzoziemców, dla których nie zostało złożone powiadomienie, pracodawca informował, że to np. dopiero pierwszy lub drugi dzień ich pracy, a zatem termin na zgłoszenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i dokonanie powiadomienia jeszcze nie upłynął. W postulatach PIP do posłów znalazła się więc zmiana tej zasady – skrócenie 14-dniowego terminu do złożenia powiadomienia, a także wprowadzenie obowiązku dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych przed dopuszczeniem danej osoby, w tym cudzoziemca, do pracy, nie zaś w terminie 7 dni, jak stanowią aktualnie obowiązujące przepisy.

fot. freepik.com
oprac. /kp/