Praca w niedziele i święta jest w Polsce w znacznym stopniu ograniczona. Choć Kodeks pracy przewiduje wyjątki, podstawową zasadą jest prawo pracownika do odpoczynku w te dni. W zamian za pracę w takie dni zatrudniony ma prawo do dnia wolnego lub dodatku do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą godzinę pracy, a w niektórych przypadkach może odmówić pracy w święta.
Jak wskazuje radca prawny dr Monika Wieczorek, praca w dni świąteczne dozwolona jest np. w branży transportu i komunikacji, ale też w szpitalach, hotelach czy gastronomii. To jednak nie jest równoznaczne z tym, że jest to praca wykonywana na tych samych zasadach jak w tygodniu. – Praca w niedzielę i święta jest możliwa, ale w zamian pracownik ma prawo do dnia wolnego. W przypadku świąt dzień wolny powinien być wykorzystany jeszcze w tym samym okresie rozliczeniowym. Czyli na przykład: jeśli mamy miesięczny okres rozliczeniowy, to do zakończenia miesiąca kalendarzowego dzień wolny należy pracownikowi zwrócić – tłumaczy ekspertka. Jeśli nie jest możliwe wykorzystanie dnia wolnego w tym terminie, pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą godzinę pracy w święto.
Polecenie pracy w święto jest poleceniem służbowym. – W takich sytuacjach pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego, jeżeli jest ono niezgodne z przepisami prawa, umową o pracę lub zasadami współżycia społecznego. Odmowa pracy w święta jest uzasadniona np. w sytuacji, gdy praca jest polecana w branży czy w obszarze, w którym zgodnie z Kodeksem pracy nie jest dozwolona praca w święta. To przykład polecenia służbowego sprzecznego z przepisami prawa. Taka odmowa nie może stanowić przyczyny uzasadniającej zwolnienie pracownika z pracy – wyjaśnia dr Monika Wieczorek.
Obecnie trwają prace nad ustawą, która ma uczynić Wigilię dniem wolnym od pracy. Jeśli zostanie ona podpisana przez prezydenta, od przyszłego roku wynagrodzenie za pracę 24 grudnia będzie obliczane na zasadach obowiązujących dla świąt. – Na razie Wigilia nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Natomiast jest to zwyczajowo dzień świąteczny dla osób, które obchodzą Święta Bożego Narodzenia – podkreśla ekspertka. Wigilia jest dniem roboczym dla pracowników handlu, ale tylko do godz. 14:00. – W przypadku branż niehandlowych praca 24 grudnia jest pracą jak w każdy inny normalny dzień, ale zwyczajowo w wielu miejscach pracownicy wychodzą z niej wcześniej – wskazuje dr Monika Wieczorek.
Czytaj także: Kto najkrócej pracuje na świąteczne wydatki?
fot. unsplash.com
oprac. /kp/