Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał do niego prawo. Urlopu niewykorzystanego do końca roku należy udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Według orzecznictwa Sądu Najwyższego pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop wypoczynkowy nawet wtedy, gdy ten nie wyraża na to zgody.

Nieudzielenie urlopu jest wykroczeniem z Kodeksu pracy zagrożonym grzywną od 1 tys. do nawet 30 tys. zł. Państwowa Inspekcja Pracy w 2023 r. i 2024 r. otrzymała 928 skarg dotyczących nieprawidłowości w zakresie udzielania urlopów wypoczynkowych, także tych niewykorzystanych w poprzednim roku. Za zasadne uznano 292 z nich.

PIP ocenia stan przestrzegania przepisów w zakresie urlopów wypoczynkowych jako niezadowalający. – Od wielu lat najczęściej naruszane są przepisy Kodeksu pracy zobowiązujące pracodawców do udzielenia pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym, najpóźniej w terminie do 30 września następnego roku kalendarzowego – podkreśla. Dodaje, że zmiana art. 168 Kodeksu pracy, która weszła w życie w 2012 r., polegająca na wydłużeniu terminu wykorzystania zaległego urlopu z końca marca do końca września następnego roku kalendarzowego przyczyniła się do spadku odsetka kontroli, w których ujawniono nieprzestrzeganie przepisów w tym zakresie.

Pracownicy często zastanawiają się, czy muszą odbierać służbowe telefony podczas urlopu i czy szef może ich w każdej chwili odwołać z wypoczynku. PIP przypomina, że pracodawca może przerwać urlop pracownika jedynie w sytuacjach wyjątkowych, gdy jego obecność w pracy jest absolutnie niezbędna i nie można było jej przewidzieć przed rozpoczęciem wypoczynku. Pracownik jest zobowiązany stawić się w pracy na wezwanie pracodawcy, nawet jeśli nie zgadza się z zasadnością takiej decyzji. Niespełnienie tego obowiązku może prowadzić do poważnych konsekwencji, włącznie z utratą zatrudnienia.

Natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z 8 marca 2017 r. orzekł, że pracownik musi mieć możliwość zapoznania się z treścią złożonego przez pracodawcę oświadczenia woli o odwołaniu go z wypoczynku. – Nie można oczekiwać od pracownika, że będzie on sprawdzał pocztę elektroniczną lub odbierał smsy od pracodawcy w trakcie korzystania z urlopu – zaznacza PIP. Odwołując pracownika z urlopu, firma musi liczyć się z koniecznością pokrycia kosztów poniesionych przez niego w związku z wcześniejszym zakończeniem wypoczynku. Muszą to być jednak wydatki pozostające w bezpośrednim związku z odwołaniem.

PIP podkreśla, że urlop wypoczynkowy to szczególnego rodzaju uprawnienie pracownika do corocznego, płatnego i nieprzerwanego okresu ustawowego zwolnienia od obowiązku świadczenia pracy, a jego celem jest wypoczynek i regeneracja sił pracownika. – Tym samym w naszej ocenie pracodawca nie może żądać od pracownika odbierania na urlopie wypoczynkowym telefonów służbowych, jak również połączeń kierowanych w celach służbowych na telefon prywatny – wskazuje PIP.

Pracodawca może jednak ustalić w przepisach wewnątrzzakładowych obowiązek odbierania połączeń przychodzących na telefon służbowy w czasie urlopu w odniesieniu do pracowników kluczowych dla pracodawcy np. menadżerów, dyrektorów czy informatyków.

fot. freepik.com
oprac. /kp/